Wat knaagt er aan mijn erfgoed?
Zorg voor monumenten betekent ook zorg voor roerend erfgoed en schilderingen in historische binnenruimten. Wat komt er zoal kijken bij een goed beheer? Deze vraag stond centraal tijdens een workshop tijdens het Nationaal monumenten congres op 11 november jl.. Aansluitend bij het congresthema ‘monumenten natuurlijk’ en geïnspireerd door de congreslocatie (het Koninklijk Tropeninstituut en Artis met een majestueuze collectie roerende voorwerpen) ging deze workshop in op de (ongewenste) effecten van ‘de natuur’ bij het beheren van roerend erfgoed en schilderingen in historische binnenruimten. Fysische factoren (zoals warmte, licht, vocht) en biologische factoren (insecten, schimmels etc.) moeten zorgvuldig in beeld gebracht en beheerst worden.
Vanaf het moment dat de mens de natuur buiten de deur heeft gezet, is hij ook bezig met het weer naar binnen halen van de natuur. Met afbeeldingen, inrichtingen en materiaalgebruik heeft de natuur binnenshuis een prominente plek gekregen. De eigenaar moet vervolgens leren omgaan met de schadelijke kanten van die natuur. Welke ingrepen worden gedaan om verval van voorwerpen en afbeeldingen tegen te gaan en welke – soms ethische – keuzes worden in dat restauratieproces gemaakt? In de Tijgerzaal van Artis toonde Julia Hennig, Rijksvastgoedbedrijf, met een grote reeks aan beelden aan hoe belangrijk goed opdrachtgeverschap is. En welke mensen uiteindelijk betrokken worden. ‘Weet wie over welke deskundigheid beschikt, of het nu een restaurator is of een schoonmaker’.
Julia Hennig – foto ERM
Marysa Otte (AmsterdamMuseum) ging onder meer in keuzes die restauratoren, en in navolging van hen de beheerders, moeten kunnen maken. ‘Verval van het cultureel erfgoed zal er altijd zijn, maar het gaat om het vertragen ervan’, stelde zij vast. Collectiebeheer gebeurt vaak op basis van Integrated Pest Management (IPM), een concept dat ook bij gebouwbeheer wordt gebruikt (URL 5001 Houtbescherming).
Marysa Otte – foto ERM
Esther Wieringa (Valletta advies) ging in op de do’s en dont’s van het conserveren-restaureren van roerende voorwerpen. Zij presenteerde ook het Restauratoren Register, en gaf de deelnemers mee: ‘Essentieel voor goed opdrachtgeverschap is, dat weet wat je vraagt’. Een erkende restaurator is op zijn kennis getoetst en werkt volgens de Gedragscode.
Esther Wieringa – foto ERM
Vervolgens lieten Erick Douwes en Karin Eij (Douwes Fine Art Restauration) en Rachelle Keller (Keller Boekrestauraties) aan de hand van foto’s, restauratie-materialen en tools de veelzijdige restauratiepraktijk zien. Keuzes die gemaakt kunnen worden bij het schoonmaken of herstellen van schilderijen en boeken, maar ook bijvoorbeeld ook hoe schades kunnen worden voorkomen. Hoe de natuur, zoals in een boek platgeslagen kikker, beter buiten gehouden kan worden. Met vele voorbeelden van schades die behandeld kunnen worden – en helaas – ook van verkeerd uitgevoerde restauratiewerkzaamheden.
Erick Douwes – foto ERM
Karin Eij – foto ERM
Rachelle Keller – foto ERM